Ιδιωτική κατοικία στη Φιλοθέη

Μπροστά σε ένα πευκόφυτο αλσύλλιο, κοντά στην πλατεία Πικιώνη, στη Φιλοθέη, βρισκόταν για πολλά χρόνια μια μονοκατοικία, κτισμένη το 1953, με τα χαρακτηριστικά στοιχεία των κατοικιών της συγκεκριμένης περιοχής και εποχής. Το υφιστάμενο κτίσμα (2 1/2 επιπέδων), στο οποίο κατοικούσαν μέχρι εκείνη τη στιγμή δύο οικογένειες (οριζόντιες ιδιοκτησίες) είχε κατασκευαστεί σε δύο φάσεις: η πρώτη άδεια το 1953 αφορούσε κτίσμα με φέρουσα λίθινη τοιχοποιία αποτελούμενο από ημιυπόγειο και ισόγειο, ενώ με τη δεύτερη άδεια, το 1976, επεκτάθηκε το ισόγειο και ανεγέρθηκε ο όροφος που ήταν συμβατικής κατασκευής. Αρχιτεκτονικά στοιχεία που αξίζει να σημειωθούν ήταν η δίρριχτη κεραμοσκεπή αλλά και η πέτρα, ένα διαχρονικό υλικό που εναρμονίζεται με το φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής, που περιέβαλλε, μόνο το ημιυπόγειο καθώς και την πρόσβαση στο ισόγειο της πρώτης κατοικίας. Χαρακτηριστικό του οικοπέδου, η κλίση του, το βραχώδες έδαφος αλλά και τα ψηλά πεύκα, τόσο εντός του οικοπέδου, αλλά και στις όμορες ιδιοκτησίες.

Αρχικά, υπήρξε έντονος προβληματισμός για το αν έχει νόημα να διατηρηθεί το υφιστάμενο κτίσμα, προκειμένου να εξυπηρετήσει την εξαμελή οικογένεια που θα κατοικούσε σε αυτό, ή αν ήταν προτιμότερο να ανεγερθεί ένα νέο. Αποφασίστηκε να διατηρηθεί το υφιστάμενο κτίσμα. Ο λόγος διττός. Ο πρώτος ήταν ότι η προκαταρκτική μελέτη που διεξήχθη, έδειξε ότι εντός του υφιστάμενου κελύφους μπορούσε να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό σπίτι που θα ικανοποιούσε τις ανάγκες της οικογένειας και ο δεύτερος, ο χρόνος κατασκευής – μικρότερος στην περίπτωση της ανακατασκευής – που ήταν κρίσιμος για την οικογένεια.

Η μεγάλη πρόκληση ήταν, πλέον, η αρχιτεκτονική πρόταση/σύνθεση που θα αφορούσε στην αισθητική αναβάθμιση της κατοικίας, αλλά και στην αξιοποίηση και εκμετάλλευση κατά το μέγιστο του περιβάλλοντα χώρου.

Πάρθηκε η θαρραλέα απόφαση της ολικής αναμόρφωσης των όψεων με στόχο την αισθητική απλοποίηση του υφιστάμενου κτίσματος, αλλά και των ριζικών αλλαγών στον περιβάλλοντα χώρο, με στόχο να μεγαλώσει λειτουργικά και οπτικά ο αύλειος χώρος, ώστε να λειτουργεί ως τόπος εκτόνωσης για όλη την οικογένεια.

Ένας μονολιθικός λευκός όγκος δεσπόζει πλέον στο ακίνητο από τον οποίο ξεπροβάλλουν μόνο αρχιτεκτονικά στοιχεία στη μορφή γκρι μεταλλικών κουτιών που ορίζουν τα κουφώματα. Το περίγραμμα του κτιρίου σε επίπεδο οροφής ορθοκανονίστηκε στη μέγιστη περίμετρό του και στα σημεία όπου δεν υπάρχει κτίριο δημιουργήθηκαν πέργκολες.

Μεγάλη έμφαση δόθηκε κατά τον σχεδιασμό στην αύξηση του φυσικού φωτισμού σε όλα τα επίπεδα, καθώς και στη δημιουργία διαμπερότητας. Με γνώμονα το παραπάνω δημιουργήθηκε στο πίσω όριο, σκάβοντας μεσοσταθμικά 2μ. βράχο, μια αυλή συνεπίπεδη με την κουζίνα–καθιστικό και χωροθετήθηκε μια μακρόστενη πισίνα 12,5×2,25μ., κατά μήκος του νοτιοδυτικού πλάγιου ορίου. Το τοιχίο (πλάγιο όριο) της πισίνας λειτουργεί και ως τοίχος αναρρίχησης. Για τη σκίαση και οριοθέτηση εξωτερικών χώρων τοποθετήθηκαν πέργκολες σε τρία σημεία (είσοδος, πίσω αυλή και εξωτερικός χώρος στάθμευσης).

Επίσης, η βεράντα του σαλονιού επεκτάθηκε προς τον δρόμο, δίνοντας πλέον την αίσθηση ότι το αντικρινό αλσύλλιο αποτελεί προέκταση του σαλονιού και κατ’ επέκταση μέρος του κήπου. Τέλος, όπου ήταν εφικτό λόγω φέρουσας λιθοδομής, τα υφιστάμενα ανοίγματα μεγάλωσαν και προκειμένου να μη μειωθεί ο φυσικός φωτισμός των κουφωμάτων με την προσθήκη των ρολών αλουμινίου, δημιουργήθηκαν πλαίσια σε όλα τα κουφώματα τα οποία προεξέχουν του κτιρίου και ενσωματώνουν τα κουτιά των ρολών. Εσωτερικά, τα κουτιά αυτά επεκτείνονται νοητά, δημιουργώντας καθίσματα στα παράθυρα των υπνοδωματίων του ορόφου, όπου μπορούν τα μέλη της οικογένειας να κάθονται και να διαβάζουν.

Η εσωτερική οργάνωση είναι απλή και λειτουργική. Στον 1ο όροφο έχουν χωροθετηθεί τα 5 υπνοδωμάτια της οικογένειας και τα λουτρά. Κάθε δωμάτιο έχει πρόσβαση σε βεράντα ή μπαλκόνι.

Στο ισόγειο έχουν χωροθετηθεί σε open-plan διάταξη το σαλόνι και η τραπεζαρία που βλέπουν προς το αλσύλλιο, ενώ η κουζίνα μαζί με το family room προς το πίσω όριο και σε άμεση επαφή με την αυλή, το BBQ και την πισίνα. Τέλος, στο υπόγειο χωροθετήθηκαν το playroom/ γυμναστήριο, το οποίο μετατρέπεται και σε ξενώνα, καθώς και βοηθητικοί χώροι. Συνδετικός κρίκος των 3 επιπέδων το νέο κλιμακοστάσιο –στο υπόγειο έγινε επέκταση εντός περιγράμματος ανωδομής– το οποίο λούζεται από το ανατολικό φως διαμέσου ενός διώροφου ανοίγματος.

Οι επιλογές των υλικών έγιναν με γνώμονα την απλότητα, τη δημιουργία λιτών και ζεστών χώρων, τη διαχρονικότητα αλλά και τη διάρκεια ζωής. Το ξύλο κυριαρχεί στο σαλόνι, την τραπεζαρία και τα υπνοδωμάτια, ενώ στους άλλους χώρους συναντώνται γρανιτοπλακίδια σε διάφορες διαστάσεις, αποχρώσεις και τεχνοτροπίες. Οι υαλοπίνακες είναι προσεκτικά επιλεγμένοι και τοποθετημένοι, ενώ οι εσωτερικοί τοίχοι, σε μεγάλο ποσοστό, χρωματίστηκαν λευκοί προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η φωτεινότητα στους χώρους.

Η κατασκευή είχε και αυτή σημαντικές προκλήσεις. Το ημι-υπόγειο φέρουσας λιθοδομής, το οποίο καταλαμβάνει το μισό του ισογείου, επεκτάθηκε εντός του περιγράμματος της ανωδομής για την προσθήκη του κεντρικού κλιμακοστασίου, ανελκυστήρα και αποθηκευτικών χώρων . Ειδικές ενισχύσεις (gunite) έγιναν στο σύνολο του περιβλήματος του ημι-υπογείου και του ισογείου, των θεμελίων, καθώς και όλων των κολωνών-τοιχίων του κτίσματος, ενώ αξιοποιήθηκαν τρόποι, μέθοδοι και υλικά χαμηλού βάρους, προκειμένου να εξασφαλιστεί και να μην επιβαρυνθεί η αντοχή του κτίσματος.

Το βραχώδες έδαφος ήταν ένα ακόμη βασικό στοιχείο που έδωσε μεγάλο βαθμό δυσκολίας στο έργο και στη χρονική έκβασή του. Τέλος, το γεγονός ότι ο ελεύθερος αύλειος χώρος και ειδικότερα τα πλάγια όρια ήταν πολύ περιορισμένα, δυσχέρανε τόσο την πρόσβαση αλλά και τον ελιγμό των μηχανημάτων. Έτσι χρησιμοποιήθηκαν επιπλέον ειδικά χειροκίνητα μηχανήματα για μεγαλύτερη ευελιξία και φυσικά για την ασφαλή εξέλιξη της εκσκαφής.