Δρ Γιώργος Ηλιάδης: Αυτά που σήμερα φαντάζουν ως εξαιρέσεις να γίνουν ο κανόνας σε ένα περιβάλλον ανθρώπινης ανάπτυξης
Ο Δρ Γιώργος Ηλιάδης, μηχανολόγος μηχανικός, διευθύνων σύμβουλος της ilicon και τεχνικός σύμβουλος της Saint Gobain, μιλά στο Glass Forum για την ανακύκλωση γυαλιού και τις νέες τάσεις και εξελίξεις στην κατασκευή υαλοπινάκων για αρχιτεκτονική εφαρμογή, που θα καθορίσουν ένα βιώσιμο μέλλον.
Συνέντευξη στην Αλεξία Καλογεροπούλου
Τι έχει αλλάξει στην ανακύκλωση γυαλιού;
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές στην ανακύκλωση του γυαλιού στην Ελλάδα. Πριν από πέντε ή έξι χρόνια, το υπόλειμμα από την κατεργασία υαλοπίνακα στους χώρους μεταποίησης θεωρούνταν απόβλητο, οπότε ήταν πολύ δύσκολο να ταξιδέψει σε έναν από τους φούρνους παραγωγής γυαλιού στην Ευρώπη, προς ανακύκλωση, λιώσιμο και παραγωγή νέου προϊόντος. Σήμερα, θεωρείται πρώτη ύλη για την παραγωγή επιπέδου υαλοπίνακα. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται «pre consumer» ανακύκλωση, δηλαδή ανακύκλωση κατά τη φάση της μεταποίησης των υαλοπινάκων. Αντίθετα, η ανακύκλωση μετά το πέρας της διάρκειας ζωής ενός υαλοπίνακα, τοποθετημένου στο κέλυφος των κτιρίων (μετά από 25 χρόνια ζωής), ονομάζεται «post consumer» ανακύκλωση. Μάλιστα, οι δυνατότητες ανακύκλωσης το τελευταίο διάστημα έχουν φτάσει και ξεπερνούν τους 5.000 τόνους ετησίως!
Ποιο είναι άραγε το μέλλον, σε ποιους τομείς θα μπορούσαμε να περιμένουμε ανάπτυξη;
Μα βέβαια μαζική ανακύκλωση σε όλη την επικράτεια, με σημεία συλλογής και μεταφοράς. Το εργοστάσιο που σήμερα η Saint-Gobain Glass μεταφέρει το υλικό αυτό, βρίσκεται στη Ρουμανία, στην πόλη Calarasi. Η εταιρεία Saint-Gobain Glass είναι η μόνη που σήμερα εφαρμόζει τη διαδικασία της ανακύκλωσης γυαλιού από όλους τους πελάτες της, σε όλη σχεδόν την επικράτεια, με έναν οργανωμένο και πολύ καλά αποδοτικό τρόπο. Συγκεκριμένα, η εταιρεία Saint-Gobain Glass προμηθεύει με σάκους ανακύκλωσης όλους τους πελάτες της, ώστε να συλλέγουν τα «ρετάλια», τα τεμάχια δηλαδή εκείνα των υαλοπινάκων τα οποία προκύπτουν κατά τη φάση της μεταποίησης και είναι μη αξιοποιήσιμα παραγωγικά, ώστε με έναν προγραμματισμένο τρόπο να μπορούν να μεταφερθούν και να αποτελέσουν την πρώτη ύλη στη διαδικασία παραγωγής υαλοπινάκων για αρχιτεκτονική εφαρμογή. Η μεταφορά γίνεται με φορτηγά και κόστος της εταιρείας Saint-Gobain Glass, ενώ πλέον ο Έλληνας μεταποιητής, από πελάτης της Saint-Gobain Glass γίνεται και προμηθευτής πρώτης ύλης. Από το ίδιο εργοστάσιο παράγονται και μεταφέρονται για την ελληνική αγορά οι υαλοπίνακες για αρχιτεκτονική εφαρμογή. Πράγμα που σημαίνει ότι μιλούμε για μια ολοκληρωμένη κυκλικότητα του προϊόντος.
Έχετε πει σε ομιλία σας, στο 15ο Συνέδριο «Αλουμίνιο & Αρχιτεκτονική», ότι ο Πύργος του Πειραιά είναι ένα μοναδικό παράδειγμα post consumer ανακύκλωσης. Θα θέλατε να μας πείτε περισσότερα γι΄αυτό;
Έχετε δίκιο, πράγματι ειπώθηκε αυτό στο 15ο Συνέδριο. Η περίπτωση της ανακαίνισης και ανακατασκευής του Πύργου του Πειραιά είναι ίσως μία από τις ελάχιστες στην Ευρώπη και σίγουρα η μοναδική στην Ελλάδα, όσον αφορά την ανακύκλωση του γυαλιού. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου έργου, όχι μόνο οι τοποθετημένες διπλές υαλώσεις, καθαιρέθηκαν, καθαρίστηκαν, τοποθετήθηκαν σε σάκους οικοδομικών υλικών και μεταφέρθηκαν στη Saint-Gobain Glass, εταιρεία παραγωγής γυαλιού για την παραγωγή νέου υαλοπίνακα, αλλά και οι υαλοπίνακες που παράχθηκαν, προκειμένου να τοποθετηθούν στο κτίριο μετά την κατάλληλη μεταποίηση και κατεργασία, προέρχονταν από το ίδιο εργοστάσιο. Το τέλειο παράδειγμα κυκλικότητας προϊόντος και εφαρμογής σε κτίριο. Βέβαια ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα, αλλά τελικά, πέρα από κάποια τεχνικά προβλήματα, καταφέραμε να ανακυκλωθεί το σύνολο των υαλώσεων και, όπως ξέρετε ήδη, η νέα όψη του κτιρίου βρίσκεται σε φάση τοποθέτησης.
Το νέο κύμα ανακαίνισης, το οποίο περιλαμβάνει πλέον και γραφεία και επαγγελματικές κτιριακές εγκαταστάσεις, πιστεύετε ότι θα δώσει μια νέα ώθηση στην ανακύκλωση γυαλιού;
Μακάρι, αλλά δεν είναι εύκολο, κυρίως όταν έχεις πολλά μικρά κτίρια διασκορπισμένα σε όλη την ελληνική επικράτεια, να μπορέσεις να στήσεις τον μηχανισμό εκείνο που απαιτεί, εκτός από την καθαίρεση, και τον καθαρισμό των υαλοπινάκων από κάθε ξένο σώμα, όπως είναι σφραγιστικά υλικά, αποστάτες διπλής υάλωσης, σιλικόνες και άλλα, ούτως ώστε να μπορούν να μπουν στη διαδικασία ανακύκλωσης και να αποτελέσουν την πρώτη ύλη για νέο υαλοπίνακα.
Πείτε μας δυο λόγια για τη μελέτη της Saint-Gobain Glass/Arup, αναφορικά με τις γυάλινες προσόψεις. Ποιο είναι το βασικό συμπέρασμα;
Η Saint-Gobain Glass διαβλέποντας το μέλλον ήθελε να αξιολογήσει ουσιαστικά ποιο είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της χρήσης του γυαλιού σε τυπικές υαλώσεις, σε τυπικά υαλοπετάσματα στο κέλυφος των κτιρίων. Η μελέτη, που έγινε με τη συμμετοχή της Arup, αυτό ακριβώς έπρεπε να καθορίσει: το αποτύπωμα στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της χρήσης γυαλιού σε προσόψεις κτιρίων. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά, όχι μόνο γιατί είναι πολύ εκτεταμένη η χρήση γυαλιού στο κέλυφος των κτιρίων, αλλά και επειδή η συμμετοχή του συγκεκριμένου προϊόντος στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι καθοριστική. Ξέρετε, εδώ θα πρέπει να διαχωρίσουμε δύο έννοιες, την έννοια της ενσωματωμένης ενέργειας, άρα και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, κατά την παραγωγή ενός προϊόντος ή δομικού συστήματος, και αυτήν της ενέργειας κατά τη λειτουργία του ίδιου του κτιρίου με αυτά τα χαρακτηριστικά του κελύφους. Στην πρώτη περίπτωση, της ενσωματωμένης ενέργειας, περιλαμβάνονται οι παράγοντες της παραγωγής, μεταποίησης, μεταφοράς και τοποθέτησης, ενώ η δεύτερη περίπτωση, η περίπτωση δηλαδή της κατανάλωσης ενέργειας κατά τη λειτουργία του κτιρίου, συνδέεται με την ενεργειακή επίδοση της υάλωσης και του υαλοπετάσματος.
Όσον αφορά την ενέργεια που καταναλίσκεται, άρα και του αποτυπώματος του διοξειδίου του άνθρακα, κατά τη φάση λειτουργίας του κτιρίου, έχουν γίνει πολλά βήματα το τελευταίο διάστημα. Αυτό που ίσως έχει παραμείνει σχετικά πίσω, είναι η ενσωματωμένη ενέργεια και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά τη φάση της παραγωγής των υαλοπινάκων. Η μελέτη ανέδειξε ακριβώς αυτό, ότι το συνολικό ανθρακικό αποτύπωμα του συνηθέστερου τύπου υαλοπετασμάτων, τουλάχιστον για την Ελλάδα, επηρεάζεται ισχυρά και κατά περίπου 60% από το ενσωματωμένο ανθρακικό αποτύπωμα παραγωγής των υαλοπινάκων. Ένα αποτέλεσμα που θέτει ως κυρίαρχο στόχο, το επόμενο διάστημα, τη μείωση της ενσωματωμένης ενέργειας κατά τη φάση παραγωγής γυαλιού.
Διακρίνετε κάποιες συγκεκριμένες μελλοντικές τάσεις στη βιομηχανία γυαλιού;
Προχωρώντας λίγο παρακάτω τη σκέψη μας, σχετικά με την προηγούμενη ερώτηση, είναι προφανές ότι οι μελλοντικές τάσεις στη βιομηχανία παραγωγής υαλοπινάκων, με βάση τα παραπάνω, θα πρέπει να επικεντρωθούν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά τη φάση παραγωγής, μεταποίησης, μεταφοράς και τοποθέτησης υαλοπινάκων. Για τη μεταποίηση απαιτούνται εναλλακτικές -περιβαλλοντικά φιλικότερες- πηγές ενέργειας, ενώ στον τομέα της μεταφοράς μπορούν να βοηθήσουν, σε μεγάλο βαθμό, εργοστάσια παραγωγής που βρίσκονται σε μικρότερη απόσταση, αλλά και οχήματα εναλλακτικών καυσίμων.
Η παραγωγή όμως των υαλοπινάκων που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη χρήση φυσικού αερίου, αναζητά επιλογές στην ανάπτυξη νέων μεθοδολογιών, όπως η χρήση περισσότερου θρυμματισμένου γυαλιού από ανακύκλωση, προκειμένου με τον τρόπο αυτό να επιταχυνθεί η διαδικασία ομογενοποίησής του κατά τη θέρμανση των μαγμάτων των υλικών που αποτελούν την πρώτη ύλη παραγωγής υαλοπινάκων. Όπως καταλαβαίνετε, περισσότερο θρυμματισμένο γυαλί σημαίνει περισσότερη ανακύκλωση, σημαίνει μαζικότερη περισυλλογή υαλοπινάκων τόσο από τη μεταποίηση όσο και από τα κτίρια υπό ανακαίνιση και ενεργειακή αναβάθμιση. Ήδη η Saint-Gobain Glass είναι έτοιμη εμπορικά στην κατεύθυνση αυτή: μείωση στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως και 40% έχουν επιβεβαιωθεί με το προϊόν Saint-Gobain Orae.
Κατά τη γνώμη σας, οι αρχιτέκτονες/μηχανικοί και οι σύμβουλοι βιωσιμότητας είναι έτοιμοι να συμπεριλάβουν καινοτόμες τεχνολογίες στη διαδικασία προδιαγραφής και αξιολόγησης για τα μελλοντικά κτίρια;
Συνολικά, η κατασκευαστική αγορά προετοιμάζεται να περιλάβει στο άμεσο μέλλον τον παράγοντα της βιωσιμότητας στον σχεδιασμό των κτιρίων, την προδιαγραφή των υλικών και την κατασκευή. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με τα οικοδομικά υλικά, επικαιροποιείται με γρήγορους ρυθμούς, ώστε να περιλάβει και κριτήρια της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλα τα στάδια υλοποίησης ενός κτιρίου. Σχετικά με την ερώτησή σας θα ήθελα να πω ότι οι έλληνες αρχιτέκτονες και μηχανικοί βρισκόμενοι στην πρώτη γραμμή της κατασκευής, σε μία αγορά που αναπτύσσεται σήμερα, πρωτοπορούν και εφαρμόζουν άμεσα έναν ολιστικό σχεδιασμό ενεργειακής εξοικονόμησης, περιβαλλοντικής επίδοσης και βιώσιμης συνολικής ανάπτυξης. Βέβαια, πολλά βήματα έχουν να γίνουν στο άμεσο μέλλον τόσο σε θέματα εθνικής νομοθεσίας όσο και σε θέματα καθημερινής πρακτικής, ώστε αυτά που σήμερα φαντάζουν ως εξαιρέσεις να γίνουν ο κανόνας σε ένα περιβάλλον ανθρώπινης ανάπτυξης. Φιλικότερα στο περιβάλλον κτίρια σημαίνει, τελικά, φιλικότερα στον άνθρωπο, που διαβιεί, εργάζεται και διασκεδάζει σε αυτά τα κτίρια.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον; Ετοιμάζετε κάτι πρωτοποριακό;
Αυτό που θα μπορούσα να αναφέρω είναι η φιλόδοξη συμμετοχή μας σε ερευνητικό έργο στο πλαίσιο της συστάδας επιχειρήσεων e-CODOMH, από κοινού με αρκετές δραστήριες ερευνητικά εταιρείες και μεγάλο αριθμό από ερευνητικά-ακαδημαϊκά ιδρύματα και φορείς, για τον σχεδιασμό και υλοποίηση υαλοπετάσματος με υψηλότατη ενεργειακή επίδοση, ενσωματωμένο παθητικό σύστημα με συλλέκτες για παραγωγή ζεστού νερού και εξασφάλιση παθητικής πυροπροστασίας.
Ο Δρ. Γιώργος Ηλιάδης, PhD (τμ. Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ 1997), Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ (1990), έχει εργαστεί τα τελευταία 30 χρόνια στους τομείς της εξοικονόμησης ενέργειας, της ηχομείωσης, της παθητικής πυροπροστασίας και της ασφάλειας και προστασίας μέσω της βελτιστοποίησης των υλικών προσόψεων κτιρίων. Έχει εκτεταμένη εμπειρία στην εφαρμογή-επιθεώρηση προτύπων που αφορούν την παραγωγή και την απόδοση δομικών προϊόντων / ανανεώσιμων ενεργειακών εφαρμογών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό (Βαλκανικές Χώρες – Μέση Ανατολή). Έχει διατελέσει εξωτερικός ειδικός σύμβουλος (International Adviser) της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (EBRD 2016). Έχει συμμετάσχει σε εκπαιδευτικά προγράμματα Επαγγελματιών και Τεχνικών υαλοπινάκων είτε ως εκπαιδευτής είτε με τη σύνταξη και ανάπτυξη υλικού εκπαίδευσης (ΤΕΕ 2016-2018, ΓΣΕΒΕΕ 2015-2020), ενώ έχει καταστρώσει τον οδικό χάρτη προσαρμογής του επαγγέλματος με τίτλο “Τεχνίτης Υαλοπινάκων” για λογαριασμό του Εργαστηρίου πρόγνωσης και παρακολούθησης αλλαγών επαγγελμάτων ΓΣΕΒΕΕ (2019). Είναι μέλος επαγγελματικών οργανώσεων, ομάδων Εργασίας ΤΕΕ (ομάδες εργασίας για τη σύνταξη του ΚΕΝΑΚ 2010, ΤΟΤΕΕ υαλοπικάνων Ασφαλείας 2018-2022, ΤΟΤΕΕ παθητικής Πυροπροστασίας 2019), Τεχνικών Επιτροπών ΕΛΟΤ (ΤΕ33 και ΤΕ43), πραγματογνώμονας ΤΕΕ και ανεξάρτητων Ινστιτούτων (μέλος ΔΣ ΕΛΙΠΥΚΑ, Πρόεδρος Συστάδας επιχειρήσεων e-CODOMH). Ο Δρ. Γιώργος Ηλιάδης και η ilicon, της οποίας είναι Διευθύνων Σύμβουλος, είναι σύμβουλος αρχιτεκτονικών εφαρμογών γυαλιού της εταιρείας Saint-Gobain Glass.
